ปฎิทินวัฒนธรรม

ประเพณีกำฟ้าหี่บ้าน ชาติพันธ์ไทพวน บ้านฝายมูล

จำนวนผู้ชม 69 ครั้ง

๒๕

ก.พ. ๖๗

o๒

มี.ค. ๖๗

             สำหรับจังหวัดน่าน มีชาวไทยพวนอพยพมาจากเมืองพวน แขวงเมืองเชียงขวาง สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว เมื่อประมาณ พ.ศ. 2360-2380 ประวัติประเพณีกำฟ้า ตามประวัติศาสตร์ที่เล่าต่อกันมาว่า ครั้งหนึ่งพระเจ้าแผ่นดินสยามมีโอกาสให้เจ้าชมพูแห่งเมืองพวนยกทัพไปตีร่วมกับเจ้าเวียงจันทน์ ตีได้สำเร็จ ต่อมาเจ้าชมพูแข็งเมือง ไม่ยอมส่งส่วยให้เวียงจันทน์และหลวงพระบางเหมือนเช่นเคย เจ้านนท์แห่งเวียงจันทน์โกรธมาก จึงส่งให้แม่ทัพชื่อเขียวไปปราบเมืองพวน เจ้าชมพูแพ้ถูกจับได้ และถูกสั่งประหารชีวิตด้วยหอก ขณะที่ทำการประหารนั้น เกิดเหตุอัศจรรย์ ฟ้าได้ผ่าลงมาถูกหอกหักสะบั้น เจ้านนท์เห็นว่าเจ้าชมพูเป็นผู้ที่มีบุญญาบารมี จึงสั่งให้ปล่อยกลับไปครองเมืองพวนดังเดิม ด้วยเหตุนี้ชาวไทยพวนจึงเห็นความสำคัญของฟ้า จึงเกิดประเพณี “กำฟ้า” ขึ้นตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
                   "กำฟ้า" หมายถึง การนับถือสักการบูชาฟ้า การแสดงกตเวทิตาต่อฟ้าที่ท่านได้คุ้มครองให้มีอายุยืนยาว ให้อยู่ดีกินดี มีฝนตกต้องตามฤดูกาล มีข้าวปลาอาหารสมบูรณ์ โดยชาวไทยพวนทุกคนจะหยุดทำงานทุกชนิด คือ หยุดทำไร่ ทำนา ทอหูก ปั่นฝ้าย ตีเหล็ก เป็นต้น แม้แต่อุปกรณ์เครื่องมือทำมาหากินก็ต้องเก็บเข้าที่ให้หมด คงเหลือแต่อุปกรณ์ในการหุงหาอาหารในแต่ละมื้อเท่านั้น 
ในวันกำฟ้าชาวไทยพวนจะมีกิจกรรมร่วมกัน คือ การทำบุญตักบาตรในตอนเช้า การละเล่นในตอนกลางคืน และการพบปะสังสรรค์ระหว่างเครือญาติด้วยกัน ในวันกำฟ้าจะเริ่มตั้งแต่รุ่งเช้าไปถึงค่ำ ไทพวน มีประชากรอยู่ในจังหวัดน่านประมาณ ๒,๒๙๖ คน (ข้อมูลปี ๒๕๕๐) มีถิ่นฐานเดิมอยู่ที่เมืองพวน แขวงเชียงของ ประเทศลาว มีการอพยพเข้ามาในไทยหลายคราว แต่ปรากฏหลักฐานการอพยพสำคัญๆ ๓ ครั้ง ได้แก่
- สมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี พ.ศ.๒๓๒๒ โปรดฯให้เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกและเจ้าพระยาสุรสีห์ ยกทัพไปตีลาวและหัวเมืองต่างๆที่ขึ้นต่อลาว
- สมัยพระเจ้านันทเสน ราชบุตรเจ้าสิริบุญสารเจ้าเมืองเวียงจันทน์ได้ส่งชาวพวนและชาวโซ่งมาเป็นบรรณาการ ในพ.ศ.๒๓๓๕
- สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดฯให้กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ยกทัพไปตีเมืองต่างๆที่ญวนครอบครองและได้กวาดต้อนชาวพวนมาที่กรุงเทพฯในช่วง พ.ศ.๒๓๗๖ – ๒๓๗๘ นักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่าในครั้งที่ ๓ นี้เองที่ชาวพวนอพยพเคลื่อนไหวมาตั้งถิ่นฐานอยู่ในจังหวัดน่าน โดยเป็นกลุ่มชาวพวนจากเมืองเชียงขวางของลาว ทั้งนี้ เนื่องจากในช่วงปี ๒๓๗๗ เจ้าอชิตวงศ์ ผู้ครองนครน่านได้ส่งกองทัพไปร่วมรบในครั้งนั้นด้วย จึงให้อพยพชาวพวนกลุ่มหนึ่งมาตั้งถิ่นฐานที่น่าน เพราะมีความชำนาญด้านช่างฝีมือ  โดยเฉพาะการตีเหล็กและการก่อสร้างพื้นที่ที่ชาวพวนตั้งถิ่นฐานในจังหวัดน่าน 
              งานประเพณีกำฟ้าหี่บ้าน และอัญเชิญผ้าไตรพระราชทานฯ ถวายองค์พระพุทธเมตตาสมปรารถนา วัดฝายมูล จัดขึ้นในระหว่าง วันที่ 25 กุมภาพันธ์ - 2 มีนาคม 2567 ณ บ้านฝายมูล อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน  โดยกำหนดการ
วันศุกร์ ที่ 1 มีนาคม 2567 
- เวลา 09.00 น. ขบวนรถอัญเชิญผ้าไตรพระราชทาน จากที่องค์การบริหารส่วนตำบลป่าคา มาที่ศาลเจ้าหลวง
- เวลา 17.00 น. พิธีสมโกชไตรผ้าป่าพระราชทาน ที่บ้านไทยพวน มีการ
แสดงฟ้อนสมโกช / ดนตรีพื้นเมืองของกลุ่มสตรีแม่บ้าน , ผู้สูงอายุ
• วันเสาร์ ที่ 2 มีนาคม 2567 ( ตรงกับวัน แรม ๗ ค่ำ เดือน ๓)
- เวลา 07.09 น. ร่วมทำบุญตักบาตร ณ บริเวณลานพุทธเมตตาสมปรารถนา วัดฝายมูล
- เวลา 09.00 น. คณะชมรมไทยพวนทุกจังหวัดเดินทางถึงสถานที่จัดงาน ณ ลานพระพุทธเมตตาสมปรารถาวัดฝ่ายมูล / ชมเลือกซื้อสินค้า Otop 
- เวลา 15.30 น. ขบวนอัญเชิญผ้ไตรพระราชทานจากบ้านไทยพวนไปวัดฝ่ายมูลเวียนรอบองค์พระพุทธเมตตาสมปรารถนา
3 รอบ แล้วอัญเชิญผ้าไตร ขึ้นวางบนพานแว่นฟ้าที่โต๊ะหมูในมณฑลพิธี
- เวลา 17.00 น. #เริ่มพิธีทอดผ้าป่า (ถ่ายทอดสด โดย เพจ #ที่นี่เมืองน่าน ) พระราชทาน กรมสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
- เวลา 18.00 น. พิธีเปิดงานสืบสานวัฒนธรรมประเพณีไทยพวน 25 จังหวัด 45 ชมรม ครั้งที่ 65
- เวลา 19.30 น. การแสดงแลกเปลี่ยนศิลปะวัฒนธรรมจากชมรมไทยพวนจังหวัดต่างๆ
• วันอาทิตย์ ที่ 3 มีนาคม 2567 ( ตรงกับวัน แรม ๘ ค่ำ เดือน ๓ )
เวลา 17.00 น. ชมรมไทยพวนทุกจังหวัดเดินทางไปทัศนะศึกษาในจังหวัดน่านและจังหวัดใกล้เคียง และเดินทางกลับภูมิลำเนาโดยสวัสดิภาพ
แหล่งอ้างอิง:
Add to Calendar

กิจกรรมที่เกี่ยวข้อง