ตามตำนานพระเจ้าเลียบโลกนั้น พระพุทธเจ้าได้มอบเส้นพระเกศาจำนวน 3 เส้นให้แก่สองตายาย ทั้งสองคนจึงนำมาฝังไว้บนดอยภูเพียง ภายหลังพุทธปรินิพพาน พระอรหันตสาวกได้นำพระบรมสารีริกธาตุข้อพระหัตถ์ข้างซ้าย และเศษพระสรีรังคารธาตุ ประดิษฐานไว้บนดอยภูเพียง

จากพงศาวดารน่าน พญากานเมือง (เจ้าผู้ครองนครน่าน) ได้รับพระราชทานพระบรมสารีริกธาตุวรรณะดั่งทอง วรรณะดั่งเงิน และวรรณะดั่งมุก พร้อมพระพิมพ์เงิน พิมพ์ทองอย่างละ 20 จากพญาลิไท แล้วนำไปบรรจุ ณ ดอยภูเพียงแช่แห้ง โดยสร้างเจดีย์ครองไว้ จึงเป็นปฐมเหตุการณ์จัดงานหกเป็ง

งานสักการะนมัสการพระมหาธาตุเจ้าภูเพียงแช่แห้ง เป็นประเพณีที่เจ้าผู้ครองนครน่านทุกยุคทุกสมัยถือปฏิบัติโดยเคร่งครัดเสมอมา โดยกำหนดว่าผู้ครองนครน่านต้องแต่งขบวนพร้อมน้ำสรงพระธาตุ ขึ้นสักการบูชาองค์พระธาตุทุกปี ภายหลังเมืองระบบเจ้านายยุติบทบาทลง คงเหลือแต่ระบบราชการบ้านเมือง เจ้าเมืองหรือผู้ว่าราชการจังหวัดจึงรับหน้าที่เป็นผู้เชิญน้ำสักการะและแต่งริ้วขบวนแห่เพื่อสักการะพระมหาธาตุเจ้าสืบมาจนถึงปัจจุบัน

ประเพณีหกเป็งนมัสการองค์พระธาตุแช่แห้ง (ไหว้สาพระธาตุแช่แห้ง) เป็นประเพณีที่ปฏิบัติสืบทอดกันมาแต่อดีตในช่วงฤดูเทศกาลเพ็ญเดือน 6 (เหนือ) เจ้าผู้ครองนครน่านพร้อมด้วยข้าราชการบริพานจะพากันไปนมัสการพระธาตุแช่แห้ง โดยในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 6 ขบวนแห่ของเจ้าเมืองน่านพร้อมด้วยคณะสงฆ์และพุทธศานิกชนจากชุมชนต่างๆ จะมาพร้อมกันที่บริเวณรอบๆ เนินภูเพียงแช่แห้ง ร่วมพิธีทางศาสนาและกิจกรรมเฉลิมฉลองเพื่อเป็นพุทธบูชา มีการทำบุญตักบาตร เทศน์มหาชาติ บรรยายธรรม และการจุดบอกไฟดอก (บั้งไฟ) ซึ่งมีลักษณะเป็นไฟพะเนียงพื้นบ้าน มีความสวยงามในยามราตรี เมืองถึงวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 6 ชบวนพุทธศาสนิกชนจะทำครัวตาน (เครื่องไทยธรรม) ในช่วงบ่ายมีการถวายเป็นพุทธบูชา โดยการจุดบอกไฟดอก(บั้งไฟ) ชึ้นและมีการแสดงพระธรรมเทศนา เทศน์มหาชาติต่อกจากวันขึ้น 15 ค่ำ

ประเพณีหกเป็งนมัสการพระธาตุแช่แห้ง จะจัดขึ้นในวันขึ้น 9 ค่ำ เดือน 4 จนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 4 ของทุกปี มีการฉลองสมโภชและมหรสพในงาน โดยในปี พ.ศ. 2565 ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 17 มีนาคม 2565 โดยมีพระราชศาสนาภิบาล เจ้าคณะจังหวัดน่าน เป็นประธานในพิธีฝ่ายสงฆ์ นายวิบูรณ์ แววบัณฑิต ผู้ว่าราชการจังหวัดน่าน เป็นประธานในพิธีฝ่ายฆราวาส